27.12.2021
“CUMHURBAŞKANININ SOKAKTA YAŞAYAN HAYVANLARIN TOPLATILMASINA İLİŞKİN VERMİŞ OLDUĞU HAYVAN DOĞASINA, HAYVAN HAKLARINA VE MEVCUT YASAL DÜZENLEMELERE AÇIK AYKIRI TALİMAT KONUSUNDA YEREL YÖNETİMLERİ HUKUKA UYGUN DAVRANMAYA DAVET EDİYORUZ.”
22/12/2021 tarihinde Gaziantep ilinde bir kız çocuğunun köpek saldırısına uğramasının ardından Cumhurbaşkanının yerel yönetimlere atfen “sokaklarda yaşayan köpeklerin toplatılmasına” dair talimat vermesiyle birlikte bazı yerel yönetimlerin köpekleri topladığına dair görüntüleri büyük bir endişe ile takip etmekteyiz. Saldırıya uğrayan küçüğün sağlığına bir an evvel kavuşması en büyük temennimiz olmakla beraber, yaşanan bu olay üzerinden sokaktaki hayvanların adeta ötekileştirilerek mevcut yasal düzenlemelere aykırı olarak doğal yaşam alanlarından koparılmalarını asla kabul etmemekteyiz.
2004 yılından itibaren yürürlükte olan ve geçtiğimiz temmuz ayında bütün siyasi partilerin onayı ile yeniden düzenlenen ve Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu’nun 6. maddesi; sokakta yaşayan hayvanların kısırlaştırma, aşılama ve tedavi uygulamaları dışında geçici bakımevi ve rehabilitasyon merkezlerine götürülemeyeceğini, bu amaçlarla alınan hayvanların ise işlemlerin ardından alındıkları ortama geri bırakılacağını belirtmektedir. Aynı zamanda Hayvanların Korunmasına Dair Yönetmeliğin 21. maddesinin (D) bendi de tedavisi yapılıp, kısırlaştırılan hayvanların sahiplendirilememesi halinde işaretlenip bölgelerine geri bırakılmasını, yaşadıkları ortamlara yerel yönetimlerce mama odağı kurulup beslenmelerinin sağlanması gerektiği, hayvanların belediye sınırları dışında bulunan bir ortama yahut ormanlık alanlara bırakılamayacağını düzenlemektedir. Söz konusu açık yasal hükümlerin varlığına rağmen aksi uygulamaların emir-talimat zinciri içerisinde hayata geçirilmesi kanuna aykırılık teşkil etmekte, hukuk devleti ilkesini ihlal etmektedir. Sokak hayvanlarının 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu gereğince alındıkları ortama bırakılmaları yasal zorunluluk iken, aksi talimat ve uygulamaların yürütme erki tarafından uygulanmasının kabulü mümkün değildir. Bugün sokak hayvanları üzerinden yaşanan bu ihlallere karşı çıkılmaması halinde hiçbir hak öznesinin güvence altında olmayacağını biliyor, Barolar olarak bunu bütün topluma hatırlatma ihtiyacı hissediyoruz.
Anayasanın 2. maddesi, Türkiye Cumhuriyeti’nin bir hukuk devleti olarak tanımlamaktadır. En sade hali ile hukuk devleti ilkesi; devlet organlarının kanunlara ve hukuka aykırı hareket edemeyeceğine ifade etmektedir. Bu bağlamda Cumhurbaşkanının belirtmiş olduğumuz yasal düzenlemelere açık şekilde aykırılık teşkil eden talimatları ve bu talimatlara bağlı uygulamalar hukuk devleti ilkesinin ihlali sonucu doğuracaktır. Ayrıca yine Anayasanın 137. maddesinin (J) bendi; kamu hizmetlerinde herhangi bir sıfat ve suretle çalışmakta olan kimselerin üstünden aldığı kanuna aykırı emirleri yerine getirmemesini emretmektedir. Sözlü talimatlar ile normlar hiyerarşisi yok sayılıp Anayasal hükümlerin ihlali ile hukuk güvenliği tehlikeye sokulmaktadır.
Hayvan hakları savunucuları olarak, 5199 sayılı kanunun işlevsizliğinden ve yetersizliğinden yakınırken bugün verilen talimatlar ve uygulamalarla söz konusu kanunun bile gerisine düşmüş olmamızı endişeyle karşılamaktayız. Geçici Bakımevi ve Rehabilitasyon Merkezlerinin; hayvanlar açısından otel, sıcak bir yuva ve barınma yeri olmadığı aksine hayvanlar için adeta tecrit alanları olduğu bilinmektedir. Yıllardır yerel yönetimlere ait bakımevlerinde hayvanlara yönelik yaşanan ihlaller hak savunucuları ile gönüllüler tarafından belgelenmiş ve maalesef bu konuda geniş bir arşiv oluşmuştur. Bu şartlar altında doğal yaşam alanları yok edilerek evcilleştirilmiş hayvanların, insanlığa yaraşır bir biçimde sorumluluğunun üstlenilmesi her bireyin ve kamu otoritelerinin gözetmesi gereken bir yükümlülüktür.
Avukatlık Kanununun barolara yüklemiş olduğu hukukun üstünlüğünü savunma ilkesi gereği kanuna aykırı her türlü eylem ve işlemin karşısında olmak temel sorumluluğumuzdur. Bu konuda toplumu bilinçlendirmek de hukukçu kimliğimiz gereğidir. Dolayısıyla Cumhurbaşkanının sokakta yaşayan hayvanların toplatılmasına ilişkin vermiş olduğu hayvan doğasına, hayvan haklarına ve mevcut yasal düzenlemelere açık aykırı talimat konusunda yerel yönetimleri hukuka uygun davranmaya davet ediyoruz. Yerel yönetimlerin, şu ana kadar sokaklardan topladıkları köpekleri yaşam alanlarına geri bırakmalarını talep ediyor, aksi takdirde hukuki süreçleri başlatıp takipçisi olacağımızı kamuoyuyla paylaşıyoruz.
@semih gökayaz @miyesser ersalan önenli @ilker mengü @erkan çetin @neval yurtdas